Özgürlükten Kaçış: Erich Fromm
E Fromm’un meşhur eserlerinden biri. Yazar burada temelde neden başka bir zamanda ve dünyanın başka bir yerinde değil de 1930’larda ve Avrupa’nın göbeğinde-İtalya, İspanya ve Almanya’da- faşizmin ortaya çıktığını psikolojik-sosyolojik açılardan anlaşılır kılmaya çalışıyor. Özgürleşmesi beklenen erken dönem Avrupası neden bir özgürlükten kaçış süreci yaşadı? sorusuna cevap arıyor.
Feodalitenin yıkılması, Sanayi Devrimi, kırsaldan şehre göçlerle beraber modern bireyin asal bağlarından kopması onu üç ayrı seçenekle baş başa bıraktı. Bu durum olumlu ve olumsuz özgürlük açılarından ele alınmış. Modern birey, 1- bireyselliğin yarattığı korkudan kurtulmak ve kendini güvende hissetmek için ikincil yeni bağlar kurmak, 2- bireylerde aşırı yıkıcı bir psikolojinin türemesi ve 3- mal edinme, işe bağlılık, robotumsu uyumdur ile kuşkularını ve kaygılarını gidermeye çalışır.
Modern bireyin özellikleri-korkuları, Calviv ve Luther’in yeni bireyin ortaya çıkışına etkileri, otorite-isimsiz otorite, özgürlük ve yıkıcılık gibi konular ele alınır. İnsana, modernizme ve özgürlüğe dair dolu dolu bir eser. Günümüz toplumlarında da devam eden lider kültü veya Dünya’da yükselen yeni sağı ve popülist siyaseti anlamada müthiş bir rehber. Mesela en modern topluluklarda bile karşımıza çıkan kapalı dini, ideolojik, etnik grupların mantığını, bunlara bağlanan insanların kişilik yapılarını analiz etmemize katkı sağlayacaktır.
Konulardan anlaşılacağı üzere temel bir alt yapıyla beraber okunması daha faydalı olacaktır. Elbette Fromm’un kıvrak zekası ve derin bilgeliği hemen herkese bir şeyler verir. Nihayetinde tarih, sosyoloji ve felsefe alt yapımıza köre Fromm deryasından bir şeyler alırız.
Özgürlükte kaçış modern insanın bir şekilde hayatının parçası. Kendimizi tanımaya değer!
