Modernleşen Türkiye’nin Tarihi – Erik Jan Zürcher
Jürcher, hatırı sayılır birçok üniversitede çalışmış saygın bir tarihçi. “Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü Türkiye Bölümü” başkanlığı yapan araştırmacı uzun yıllar hazırlayıp, geliştirdiği ders notlarını bu eserde bir araya getirmiştir. “Modernleşen Türkiye’nin Tarihi” 1800’lerin başından 1990’lara kadar Türk modernleşmesini ele almıştır.
Kitap, klasik kronolojik tarih anlatısından ibaret değil. Bu dönemdeki ana ekonomik, sosyal ve entelektüel değişimleri de incelemektedir. 3. Selim, 2. Mahmut, 2. Abdülhamit, İttihat-Terakki, Atatürk, Tek Parti yılları, Adnan Menderes, Demokrat Parti yılları ve Özal kitabın incelediği dönemde öne çıkan başlıklardır. Eser maalesef tarihin bizim için “tekrar eden hatalardan ibaret” olduğunu gözler önüne seriyor. Sağ ya da sol ideolojilerin yücelttikleri politik dönemlerin “başka” gözlerle incelenmesi çoğu okuyucu için şaşırtıcı olabilir. Mesela Osmanlı’dan şeriat sistemi çıkar mı? Cumhuriyet’in kuruluş sürecindeki İttihatçı damarın nasıl ezildiği? Sol, liberal, İslamcı, Kürt muhalefetin bastırılması ve Atatürk’ün kendi sistemini kurmasında Şeyh Said Olayı, İzmir Suikastı, Menemen Olayı gibi olayların önemi nedir? Atatürk inkılapları olarak bilinen hemen her şeyin Osmanlı’da başlayan ve Cumhuriyetle devam eden bir yenileşmenin parçası mı yoksa başka bir girişim mi olduğu! Menderes, Demirel, Özal yıllarının ilk ve son dönemleri arasındaki farklılıklar nelerdir? Hala devam eden elitizm ve aciliyetçilik sorunlarımızın kökeninde nelerin olduğu? Dünya’daki gelişmelerin anlaşılmadan Türkiye’nin anlaşılamayacağı bu kitabın bizimle tartıştığı bazı konulardır.
Resmi tarih söylemi dışında bir şeyler okumak isteyenler için kesinlikle tavsiye edilir. Oldukça geniş bir dönemi ele aldığı söylenebilir. Özellikle yakın dönem tarihini merak edenler için seçimler, sağ-sol-milliyetçi-İslamcı partilerin politikaları, ekonomideki çalkantılar, basındaki değişimler her dönem için tekrardan ele alınıyor. Yaklaşık 500 sayfadır. Dili hemen her düzeyde okuyucuya uygundur. Konuları sosyal ve ekonomik yönleriyle tahlil etmesi yönüyle “Modernleşen Türkiye’nin Tarihi” ciddi bir entelektüel yorum gücüne sahiptir.
